Genellikle çocuklarda görülen istem dışı, tekrarlayıcı, ani ve belli bir düzeni olmayan göz kırpma, omuz silkme, boğaz temizleme gibi garip hareket ve sesler tik olarak adlandırılır. Sürekli tekrarlanır ve rahatsızlık vermeye başlarsa tik bozuklukları olarak değerlendirilir. En fazla boyun ve yüz kaslarında görülür.

Hareket şeklinde kendini gösterenler motor tik, ses çıkarma şeklinde ortaya çıkanlar ise vokal tik olarak adlandırılır. Kızlara göre erkeklerde daha fazla görülür. Başlı başına bir hastalık olduğu gibi başka hastalıkların belirtisi olarak da ortaya çıkabilir.

Tiklerin oluşumunda ruhsal sıkıntılar direkt rol oynamaktadır. Hastaların büyük bir kısmının ailelerinde ve okullarında problemler yaşandığı görülmektedir. Ebeveynlerin özellikle annenin katı tutumu dikkat çekmektedir.

Bu tür annelerin çocuğunu mükemmelleştirmeye yönelik despot tavırlar sergilediği ve çocuğunu cezalandırdığı görülmektedir. Daha birçok hastalıklarda ve problemlerde olduğu gibi bu hastalık da çocukluk çağındaki bu travmaların yankısı olarak ortaya çıkar.

Tik Bozuklukları Neden Görülür?

En baskın nedeni biyolojik yatkınlıktır. Ailelerinde tik problemi olan çocuklarda daha sık görülür. Çevresel etkenler sonucunda da ortaya çıkabilir. Çevresel etkenler (ailevi problemler, okul sorunları, stres, kaygı vb.) biyolojik yatkınlığı tetikleyebilir. Hastalığın ortaya çıkışı tam olarak aydınlatılmış değildir ancak yapılan bazı çalışmalar bir nörotransmitter (kimyasal taşıyıcı) olan dopamin metabolizmasıyla ilgili olduğunu göstermiştir.

Basit (geçiçi) tik bozukluğu genellikle sağlıklı çocukların %12-14 ünde 3-10 yaşlarında görülür. Bir yıldan kısa sürede kendiliğinden kaybolur. Kronik (kalıcı) tik bozukluğu genellikle sadece motor, nadiren sadece vokal tikle şekillenmekte olup bir yıldan uzun sürer.

Tourette Sendromu

Tourette Sendromu birçok motor ve en az bir vokal tikin bir arada bulunmasıyla ortaya çıkar. Adını doktor Georges Gilles de la Tourette’den almıştır. Nörobiyolojik kalıtsal bir hastalıktır. Nedeni beyin gelişimi ve nörotransmitter (kimyasal taşıyıcı) bozukluklarıdır. Tourette sendromlu hastalarda tiklerin yanı sıra hiperaktivite, dikkat eksikliği ve koprolali (küfür etme), ekolali (karşındakinin sözlerini tekrar etme) durumları gözlenir.

Koprolali çocuğun toplumdan daha çok uzaklaşmasına ve sosyal ortamını kaybetmesine neden olur. Toplumdan kopan çocuk daha çok agresifleşir ve tiklerinde artış görülür. Down Sendromlu ve otizmli bireylerde touretteye yakalanma riski sağlıklı bireylere göre daha yüksektir.

Tourette sendromu obsesif kompulsif bozukluk, dikkat eksikliği ve hiperaktivite gibi rahatsızlıklarla akrabalık gösterir. Birçok Tourette sendromlu kişiler bu rahatsızlıklara da sahiptir.

Bir kişinin Tourette sendromlu sayılması için bahsedilen belirtilerin 18 yaşından önce başlaması gerekmektedir. Belirtiler zamana, koşullara ve kişinin duygu durumuna göre şekillenebilir. Kaygı, stres, korku ve üzüntü durumlarında tikler şiddetlenirken resim yapmak, şarkı söylemek, müzik aleti çalmak, spor yapmak gibi uğraşlar sonucunda belirtiler azalabilir veya bir süreliğine yok olabilir.

Frandel’e göre utangaçlık ve kapris hastaların belirtici özelliklerindendir. Kanner ise bu kişileri şöyle tanımlar: Alıngan, zeki, bilinçli, huzursuz, dengesiz ve bencil.

Tik Bozuklukları Tedavisi

Tik tedavisinde psikolojik ve tıbbı müdahale koordineli bir şekilde ilerlemelidir. Kesin sonuç alınabilecek bir ilaç tedavisi olmasa da psikoterapi ilaçlar ile desteklenip olumlu sonuç alınabilir. Burada aile bireylerine büyük sorumluluk düşmektedir. Tedavi sürecinde çocuğa güvenli ve stresten uzak bir ortam oluşturulmalı ve baskıcı yöntemlerden uzak durulmalıdır.

ABD’de her yıl 15 Mayıs-15 Haziran tarihleri arası “Tourette Sendromu Farkındalık Ayı” için etkinlikler düzenlenmektedir. Sadece ebeveynlerin değil herkesin farkındalığı ve bilgilendirilmesi çok önemlidir. Çocuğu ailesinden arkadaşlarından ve bütün toplumdan uzaklaştıran bu hastalığın çözümü yine bu kişilerin özverili tutumlarına bağlıdır.


-Alinti-