300.000 lik nüfuslarıyla ABD'deki federal olarak tanınan (Navajo Nation) en büyük yerli halktır.
En yakın akrabaları Apaçiler ile birlikte Güney Atabaskları adı altında toplanırlar.
Geleneksel ana yurtları Dinétah adı verilen bölgedir. Navaho Uzun Yürüyüşü adlı etnik temizlik hareketinden sonra bugünkü yaşadıkları alana yerleştirildirler.

Arizona eyaletinde eski Fort Defiance (Navaho dilinde: Tséhootsooí) yakınında Navaholar (1873)
Navahoların doğuşu
Navahoların ne zaman Asyadan Kanadaya ordanda bugünkü oldukları yere geldikleri tam olarak belli degildir. Tahminlere göre MÖ 900 ile MÖ 1000 yılları arası bu bölgeye yerleştikleri düşünülmektedir.
19. yüzyıl Navaholar
1848 yılında Meksika, güneybatıyı Amerika Birleşik Devletleri'ne bırakınca Navaholarla olan sürtüşmeler arttı. Navaholar, İspanyol, Pueblo ve beyaz Amerikalıların yerleşim bölgelerine saldırmaya başladılar. Bu arada beyazlar Navaho topraklarını istilâ etmekle meşguldüler. Daha sonra Birleşik Devletler orduları Navaho topraklarına baskınlar düzenlemeye başladılar ve çeşitli yerlerde askeri karargâhlar kurdular. Nihayet, federal hükümet, Navahoları, Yeni Meksika'nun doğusunda Bosque Rodendo'da "rezervasyon" adı verilen Kızılderililere ayrılmış bölgeye yerleştirmeyi kararlaştırdı.
1863 yılında Albay Kit Carson yönetiminde bir grup asker Navaho topraklarına girerek çiftliklerini ve sürülerini yok etmiş ve 800 Navaholuyu da Bosque Rodendo'ya sürmüştür. Tarihte bu, "Uzun Yürüyüş" olarak bilinir.
Kültür

Navaho kilimi

Bir Navaho, maske ve vücut boyama içeren tören kıyafetiyle (1904)
Dil
Navaholar, Atabask dilleri içerisindeki bir dil olan Navaho dilini konuşmaktadır.
II. Dünya Savaşı'nda Amerikan ordusu zorlu kriptolama yöntemlerine bir çözüm olarak Navaho dilini kullanmıştır.
wikipedia