Mango ile Koronavirüs Hakkında Özel Söyleşi

Bildiğiniz üzere bu bölümde forumdan yöneticilerle ve üyelerle genel röportajlar yapılıyor. Bugün ForumDenizi röportaj serisinde bir ilki gerçekleştirdik ve @Mango ile koronavirüs özel söyleşisi hazırladık. Çoğunuz biliyorsunuzdur, kendisi forum sahiplerinden olmasının dışında tıp fakültesi son sınıf öğrencisi ve intern doktordur. Virüsün içeriğine, alınan tedbirlere, doğru bilinen yanlışlara, sağlık çalışanlarının yaşadığı zorluklara ve okuduğunuzda mutlaka yararlı olacağını düşündüğüm konulara değinerek bilgilendirici bir söyleşi olmasını amaçladık. Bu tür konularda ciddi olduğum için röportajda ifade kullanılmamıştır. İyi okumalar dilerim.

---

Regex: Merhaba İrem, nasılsın? diye sormuyorum. Zira dünyanın ve ülkemizin içinde bulunduğu bu atmosferde hiçbirimiz, kuşkusuz iyi değiliz.

Genel bir girişle başlamak istiyorum. Bir intörn doktor olarak virüse bakış açın nedir? Ayrıntılı sorular da soracağım elbette ancak çok fazla bilgi kirliliği var. Genel bir tanım yapabilir misin?

Mango: Evet içinde bulunduğumuz durum maalesef çok can sıkıcı. Herkes gibi olayları takip etmeye çalışıyorum. Okuldan ve televizyona çıkan hocalarımızdan (bu konu hakkında uzman) öğrenmeye devam ediyorum.
Hepimizin bildiği gibi solunum yollarını tutan bir virüs. Ateş, öksürük, halsizlik ve nefes darlığı yaptığını biliyoruz. Genel olarak virüslerin veya diğer mikroorganizmalarda da olduğu gibi bir kuluçka süresi var. 2-14 gün olarak belirlenmiş. Süre sonunda belirtileri görmeye başlıyoruz.

Regex: Virüs daha tam olarak bilimsel anlamda tanımlanamadı, henüz sadece mevcut vakaların üzerinden analizler yapılıyor gibi söylemler var. Testlerin, belirtilerin ve önerilen tedbirlerin kesinlik durumu nedir sana göre?

Mango: Bilimsel anlamda tanımlanamadı gibi bir durum duymadım ben. İlk çıktığında pnömoni (zatürre) olarak değerlendirildi ama daha sonra bunu yapanın bu virus olduğu ortaya çıktı. Ancak viruslar çok çabuk mutasyona uğrayabilirler, bende yaptığı belirti başka iken sende çok başka belirtiler yapabilir. Şuanda pandemi boyutuna gelmesinin bir nedeni de bu bence. Testler hiç bir zaman hiç bir hastalık için %100 doğru sonuç vermezler. Biz bir test negatif çıksa bile bu kişi kesinlikle hasta değildir diyemeyiz. Zaten şuan testlerden çok hastaların kliniği bizim için önemli.
Kesinlikle tedbirler doğru, el yıkamak çok ama çok önemli. Virus direk olarak mukozalardan bulaşıyor. Bu yüzden siz elinizi yıkamadan ağzınıza, gözünüze veya burnunuza götürürseniz virusu almış oluyorsunuz. Yalnız şu sıralar bütün sağlık camiasının da üstünde durduğu eldiven kullanımı yanlışlığı var. Herkesin elinde bir eldiven görüyoruz, aslında o kadar hatalı ki.. Elleriniz çıplak olduğu zaman ister istemez sürekli yıkama ihtiyacı duyuyoruz ama eldiven varken herkes nasılsa eldivenliyim diye düşünüp en önemli tedbiri unutuyor ve aslında eldiven size yarar değil zarar veriyor.

Regex: Hazır tedbirlere ve el yıkamaya girmişken gerçekten benim de çok merak ettiğim bir şey var. Takip edebildiğim kadarıyla bunun net bir yanıtına ulaşamadım.

Sürekli ellerimizi yıkıyoruz, yıkamaktan yara yaptığını belirtenler oluyor. Kolonya vazgeçilmezimiz. Ancak bu süreçte kendi karantinasını uygulayan, sosyal mesafesini koruyan, gereksinim durumunda çok dikkat ederek gidip-gelen insanlar da sürekli el yıkamayı sürdürmeli mi? Yani virüsü dışarıdan alıyorsak, elimizi iyice bir defa yıkadıktan sonra bu paranoyayla sürekli olarak yıkamamız ya da yıkamamamız bir şey fark ediyor mu? Normal zamanlarda da fazlasıyla el yıkama alışkanlığı bulunan birisiyim ama bunu cidden merak ediyorum.

Mango: Yok canım deliler gibi evde oturup 2 dakikada bir elleri yıkamaya gerek yok. Zaten gün içinde ellerimizi bir şekilde yıkıyoruz. Şahsen ben evde otururken rutinlerim dışında kalkıp ellerimi yıkamıyorum, bir temasım yok çünkü. Ellerimize eziyet etmeye de gerek yok değil mi?

Regex: İşte halkın doktorundan beklenen cevap! Ehehehe.

Genellikle bilindiği üzere kronik hastalığı bulunanların ve yaşlıların ölüm oranı yüksek. Gençler olarak senin, benim gibi insanların tek kaygısı; yakalanıp, taşıyıcı olabilme riskimizden mi ileri gelmeli? Yoksa bu, doğru bilinen bir yanlış mı? Gençler için de öldürücülük olasılığı yatsınamaz düzeyde mi?

Mango: Yo genel olarak öyle diyebiliriz. Ama her şeyde olduğu gibi bu da %100 değil. En azından haberlerde bir kaç genç ölüm gördük, ama bunların altında yatan asıl nedenleri ben bilmiyorum doğal olarak, ama hocalarımız ve sağlık bakanımız üstüne basa basa yaşlılar dediğine göre ben kendim için taşıyıcı olmaktan korkuyorum evet.

Regex: Bu riskin ileri yaştakiler ve kronik hastalar kadar olmasa da bizi de kapsadığını; kapsamıyor dahi olsa taşıyıcı olmamak adına tedbiri elden bırakmamamız gerektiğini söylüyorsun yani. Haklısın.

Bazı ülkelerin aşı çalışmalarında olumluluk sağladığı konuşuluyor, var mı böyle bir gelişme? Net bir şey söyleyemeyiz belki ancak senin öngörün ne kadar daha yayılmaya devam eder?

Mango: Açıkçası benim aşıdan yana bir beklentim yok. Aşı daha ilerinin çalışması olmalı, bizim şuan mevcut hastalara kür sağlayacak bir tedaviye ihtiyacımız var. O yüzden evet çalışmalar yapılabilir, ama şuan öncelik tedavide. Bir çok ülkeden de tedavi bulduk tedavi buluyoruz gibi haberleri görüyoruz. Onlarında yaptıkları mevcut ilaçların üzerinde ufak tefek oynamalar gibi duruyor. Bakalım hayırlısı umarım gerçek bir tedavi bulunur.
Yayılma olayına bir yorum yapmam doğru olmaz, bir mikrobiyolog kadar bilgim yok öğrenciyim sonuçta. Ama umarım Haziran'da azalır diyorum bende.

Regex: Hepimizin dileği bu, umarım bu süreci çabuk atlatırız.

Siyasi düşüncelerimize girmeyeceğim ama forumun çoğunluğunun da bildiği üzere sen de ben de çağdaş, Atatürkçü, realist insanlarız. Bu bağlamda olaylara sadece politize bakmak da elbette olgunluk değil, bu yüzden at gözlüğü takarak değerlendirmeyiz. Hele tıp biliminin bunca ceremesini çekmiş, doktorluk yolundaki son yılına gelmişken şimdi soracağıma vereceğin yanıtların objektifliğinden ve okuyan herkesçe kabul göreceğinden şüphem yok.

Sence ülkemizde süreç iyi yönetiliyor mu? Dünyada ilk vakanın görülmesinden itibaren alarak Türkiye'deki ilk vakanın ortaya çıkması sürecini de kapsayacak bir biçimde değerlendirir misin? Bazı tartışma programlarında, köşe yazılarında vs. yurtdışıyla bağlantının vaktinde kesilmediği dile getiriliyor. Mesela şu ana dair de hâlâ sokağa çıkma yasağının ilan edilmemiş olması var, ki buna ben de anlam veremiyorum.

Mango: Yurtdışı yasağının ben geç kaldığını düşünmüyorum şahsen. Gelenleri karantinaya aldılar falan bunlar çok doğru adımlardı. Ama şuan inatla sokağa çıkma yasağı gelmemesini bende anlamıyorum, halk inatla çıkıyor onlar da inatla yasak getirmiyor.
Bunların dışında sağlık bakanımızın ben bu durumu iyi yönettiğini düşünüyorum. Bir çok ülkede ciddiye alınmazken bu adam baya ciddiyetle yaklaştı.

Regex: Süreç itibarıyla neler yaşadın? Ben detaylarıyla biliyorum ama Türkiye'de ilk vaka ortaya çıktığından beri çalıştığın koşulları anlatabilir misin?

Mango: Bu durumun başımıza geleceğini herkes biliyor ve bekliyordu zaten. Daha ilk vaka gelmeden bile biz sürekli ellerimizi yıkar olmuştuk. Vakayı duyduktan sonra gelen her hasta özel sorgulanmaya başladı. Özellikle ateş öksürük varsa. Biz son sınıf öğrencileri bazı olumsuzluklar yaşadık hala da bilmeyen insanlar yüzünden yaşamaya devam ediyoruz aslında. Biz bu süreç çıktığında acillerde nöbet tutup hastaları ilk karşılayandık, ve hiç bir koruyucu ekipmanımız yoktu. Sadece maske kullandık. Gelen hastaların hepsi duyarlı olmuyor ne yazık ki, suratımıza öksüren, hapşıran bir çok hasta oldu. Ama her yerde olduğu gibi alt tabaka bir şekilde hiçe sayılıyor işte. YÖK bütün üniversite öğrencilerini koruma amaçlı tatil kararı verdiğinde biz tıp fakültesi son sınıf öğrencileri bu karardan muaf tutulduk. Sosyal mecralardan sesimizi duyurmak istedik ama halkımız sanıyor ki biz son sınıf olduğumuzda hasta tedavi ediyoruz hasta muayene ediyoruz. Son sınıf öğrencilerinin yanında bir asistan doktor olmadan hasta bakması yasaktır. Ve bu derece önemli bir pandemi durumunda benim orada bulunmam ayak bağından başka bir şey değildir. Şimdi tabi iş ciddiye binince bizi de evlerimize yolladılar. Ama bu sefer de başka sorunlarla uğraşıyoruz.
Bu anlattıklarım bir öğrenci gözündendi. Asistanlar, uzmanlar ve diğer sağlık çalışanları bu durumlardan daha zor durumda. Zaten daha öncede sürekli görüyorduk haberlerde kafasında taş kırılmayan doktor bile kalmadı. Şu zor süreçte 3 gün 5 gün dışarı çıkıp alkışlandık evet çok gurur verici ama yine sadece 5 gün sürdü bu durum ne yazık ki.
İnsanlar sanıyorlar ki doktorlar robot. Ama bizler de insanız sizler gibi. Büyük bir kesimi de diyor ki parasını alıyorlar yapacaklar. Hiç bir sağlık çalışanı hayır ben çalışmam ben bakmam demez, diyemez. Biz o yemini boşuna etmiyoruz. Ama insan olduğumuz için bizde yoruluyoruz, bazen pes ediyoruz. Ama bir şekilde çalışmaya devam ediyoruz.

Regex: Haklısın gerçekten, üzerine pek ekleyecek bir şey bulamadım. Bütün sağlık çalışanlarımıza kolaylıklar diliyorum.

ForumDenizi röportaj serisinin biraz dışında bir söyleşi olsa da dün spontane aklımıza gelen bu fikirle hiç değilse sesimizi duyurabildiğimiz ölçüde insanları bilgilendirmek istedik. Bu söyleşi için sana kendi adıma ve okuyan herkes adına teşekkür ederim.

Mango: Ben teşekkür ediyorum bu güzel fikrin için.