Vertigo nedir? Neden olur? Vertigonun belirtileri ve tedavisi

Vertigo, kişinin etrafındaki nesnelerin döndüğünü hissetmesi durumudur. Dönme hissine genellikle mide bulantısı ve denge kaybı eşlik eder. Tipik belirtisi baş dönmesi olmakla birlikte her baş dönmesi vertigo değildir. Vertigosu olan kişi, kendini sallanıyor, boşlukta dönüyor ya da düşüyor gibi hisseder. Mide bulantısı, kusma, baş ağrısı; diğer yaygın belirtileridir. Vertigo iki gruba ayrılır ve hastalığın tedavisi de her grupta farklıdır. Hastalığın teşhisi çoğu zaman kolaydır, bazen türünü teşhis etmek için testler kullanılır. Tedavisinde, hastalığın nedenine göre ilaçlar seçilir, bunlar hastalığı iyileştirmez ama belirtileri baskılar. Bazen tedavi, fiziksel egzersizleri kapsar, kimi hastalar için ise ameliyat gerekebilir.

Vertigo nedir?
Vertigo; baş dönmesi ile karakterize olan ve sık görülen iç kulak kaynaklı bir sağlık sorunudur. Vertigo, baş dönmesi ile aynı şey değildir, ama hasta, dünya etrafında dönüyormuş gibi hisseder. Tipik baş dönmesine göre daha şiddetlidir. İç kulağın ya da beynin dengeyle ilgili bölümlerinde oluşan sorunlardan kaynaklanır. Siz hareket etmiyorken bile sizin ve çevrenizdekilerin hareket ettiğini hissedersiniz. Ancak bu his, bir illüzyondan yani yanılsamadan ibarettir. Yani etrafınızdaki nesneler sabitken bile onların döndüğünü düşünürsünüz. Tanı ve tedavisinde pek çok farklı yöntem kullanılmaktadır.

Vertigo hangi organdan kaynaklanır?

Denge organı, (vestibüler labirent) iç kulağın içinde yer alır. Baş hareketini algılayan kıl benzeri sensörlerden ve sıvılı ilmek şeklinde yapılardan oluşur. Kanallar, iç kulak boşluğuna bağlıdır. Yer çekimi, ileri-geri hareketlerin tespiti kıl benzeri alıcılar tarafından gerçekleştirilir. Vertigo iç kulakta kaynaklanan sorunlar nedeniyle ortaya çıkar.



Vertigo türleri
Vertigo kendi içerisinde ikiye ayrılır. Bunlardan ilki periferik vertigo, ikincisi ise merkezi vertigodur. Periferik vertigo; iç kulak ve vestübiler sinirdeki problem kaynaklıdır. Merkezi vertigo, beyincikle ilgilidir. Hareketleri kontrol eden beyincik, beynin hemen arkasında bulunur. Beyincikteki sorun, vertigoya neden olur.

Vertigo ve denge
Dengede kalabilme yeteneğimiz, birkaç farklı sistem tarafından sağlanır. Bu sistemler; vestibüler sistem, sensorimotor kontrol sistemi ve propriosepsiyon sistemdir. Vestibüler sistem, dengede kalmamıza yardımcı olur. İç kulak, vestibüler sistemin bir parçasıdır. İç kulaktaki alıcılar(sensörler), kişinin pozisyonuyla ilgili bilgileri doğru bir şekilde beyne gönderemezse vertigo gelişir.

Vertigoyla ve baş dönmesi
Baş dönmesi; sersemlik, baygınlık, denge kaybı, güçsüz hissetme gibi birtakım hisleri tanımlamak için kullanılan genel bir terimdir. İç kulak rahatsızlığı, bazı ilaçların düzenli kullanımının yan etkileri, hareket hastalığı gibi farklı nedenleri olabilir.

Pek çok kişi, baş dönmesi şikayetiyle doktora görünebilir. Tedavisinde genellikle baş dönmesinin asıl nedeni belirleyici olur. Baş dönmesinin iç kulak rahatsızlığından kaynaklanması ise vertigo olarak ifade edilir. Yani, Vertigo baş dönmesinin bir türüdür. Baş dönmesinin diğer çeşitleri ise sersemlik, presenkop ve dengesizliktir.

Vertigo belirtileri

Baş dönmesi
Mide bulantısı
Kusma, Halsizlik
Yürürken tökezleme
Baş ağrısı
Konuşma güçlüğü
Bilinç kaybı
Çift görme, anormal göz hareketleri
Kol ve bacaklarda kontrolsüzlük
Vücutta uyuşma ve karıncalanma
Görme kaybı ve işitme kaybı

UYARI: Vertigo belirtileri yukarıdaki gibidir ama bunlar, hastalığın nedenine göre kişiden kişiye farklılık gösterebilir. İç kulak kaynaklı semptomlar birkaç gün ya da birkaç hafta içerisinde iyileşir. Merkezi sinir sisteminin neden olduğu belirtilerin iyileşmesi aylar sürebilir. Yukarıdaki belirtilere sahipseniz vakit kaybetmeden bir doktora görünmeniz gerekir.

Vertigo nasıl anlaşılır?

Kendinizde vertigo olup olmadığını basit bir test yaparak anlayabilirsiniz. Ayakta kendi etrafınızda 2-3 dakika dönün ya da öne doğru eğilerek kafanızla yuvarlak çizin. Kısa bir süre sonra etrafınızdaki her şey dönmeye başlıyorsa, kendinizi berbat hissediyorsanız, sizde vertigo var demektir.

[B]Vertigo teşhisi[/B
]
Doktorunuz; vertigonun çeşidini belirlemede size birtakım sorular sorar. Örneğin ‘Dünya mı yoksa yalnızca başın mı dönüyor? Bu soruya dünya dönüyor, diye cevap vermeniz vertigonuz olduğu anlamına gelir. Doktorunuz; vertigo türünün teşhisinde sizi fiziksel muayeneden geçirir. Fiziksel muayene ile göz hareketlerinizde anormallik olup olmadığını bazı göz ve kafa hareket testleri ile tespit eder. Fiziksel muayene dışında baş bölgesinin bilgisayarlı tomografisi, MRI ile vertigonun sebebini teşhis edebilir.

Vertigo nedenleri

Vertigo nedenleri üzerinde vertigo çeşidi belirleyicidir. Türlerine göre vertigo nedenlerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

Periferik vertigo nedenleri
Labirintis: Soğuk algınlığı, grip ve solunum yolları ya da sinirdeki harabiyet kaynaklı bir iç kulak enfeksiyon çeşididir.
Vestibüler nöronit: vestibüler sinirdeki iltihabı tanımlar.
Meneire hastalığı: kulak çınlamasını ve işitme kaybını içerebilen, ender görülen bir iç kulak rahatsızlığıdır. Nedeninin iç kulakta sıvı kaybı olduğu düşünülür. Vertigo ataklarına neden olur.
Bening paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV): Kulağın yarım daire şeklindeki kanallarında kalsiyum kristallerinin yüzmesinden kaynaklanır. Semptomlar genelde 30-60 saniye içerisinde geçer. Genelde yaşlı insanlarda görülür. Şiddetli baş dönmesiyle karakterizedir. Başınızı aniden yukarı aşağı hareket ettirdiğinizde ya da yatakta döndüğünüzde BPPV semptomları başlar.
Perilanfatik fistül: Orta kulak ile iç kulak arasındaki iletişimin normal olmaması, orta kulakta anormal kemik büyümesi ya da iç kulakta kist kaynaklı erozyon oluşması durumudur.
Merkezi vertigo nedenleri
Beyincikte tümör oluşumu
İnme
Migren
Çoklu skleroz
Bazı ilaçların yan etkisi (antidepresan, tansiyon ve uyku ilaçları vb.)
UYARI: Depresyon, anksiyete, korku vb. psikolojik faktörler de vertigoya yol açabilir. Hipertansiyon, tiroid, kalp-damar rahatsızlıkları, diyabet, kansızlık; vertigoyu tetikleyen en önemli rahatsızlıklardır. Bu yüzden yukarıdaki hastalıklardan birine sahipseniz, doktorunuzu doğru bir şekilde bilgilendirmeniz gerekir. Bu sayede hastalığın tedavi sürecini kolaylaştırabilirsiniz.

Vertigonun diğer nedenleri
Başta B12 vitamini olmak üzere çeşitli vitamin eksikliklerinde, uzun süreli alkol kullanımı sonrasında hasarlar sonucunda, beyin zarına ait iltihaplarda, başta kanser ilaçları ve tüberküloz ilaçları olmak üzere ilaç yan etkilerinde, bazı epilepsi nöbetleri gibi pek çok nedenle de baş dönmesi görülebilir.